Aktarlık Üzerine

Baharat ve şifalı bitkilerin tarihi insanlığın tarihi kadar eskidir.

Baharat ve şifalı bitkilerle ilgili bilgilerin kaynakları çok eski tarihlere dayanmaktadır. Tarih öncesi ve sonrası medeniyetlerden günümüze kadar bitkilerle tedavi süregelmektedir. Halen günümüzde de bu konu giderek artan bir şekilde insanların bilgi alanına girmektedir.

Bilimin ve tıbbın gelişmediği dönemlerde insanlar deneme-yanılma metodu ile dertlerine çare bulmaya çalışmışlardır. Halen doktor ve hastanelerden yoksun yerlerde geleneksel tedavilerle şifa aranmaktadır. Bu nedenle baharat ve şifalı bitkiler ve bunların tedavi alanlarındaki kullanışları ile ilgili pek çok eser yayınlanmıştır.

Hititler döneminde Anadolu'da yetiştirilen bazı baharat ve şifalı bitkileri (haşhaş, mazı, safran, çörekotu) günümüze kadar saklanan bilgilerden öğrenmekteyiz. Ancak bitkiler ile tedavi yöntemi daha ziyade Çin, Hindistan ve Mısır uygarlıkları zamanında dünyaya yayılmıştır. Kutsal kitapların bir çok yerinde baharat ve şifalı bitkilerle tedaviler yazılmış olup bitki ve baharat isimleri belirtilmiş, tedavi amaçlı kullanılmaları öğütlenmiştir.

Eski uygarlıklarda baharat ve şifalı bitkilerin çeşitli amaçlarla ve çok sayıda kullanıldıkları bilinmektedir.

Türk ve İslam tarihindeki Lokman Hekim, İbni Sina, İbni Baytar ve Dioscoridos gibi ünlülerin Anadolu'da yetişen baharat ve şifalı bitkiler hakkında çeşitli eserleri vardır. Ayrıca İsviçreli botanik bilgini E. Boissier'in eserlerinde Anadolu'da bulunan bitkiler hakkında gözlemlere dayanan ayrıntılı bilgiler yer almaktadır. Anadolu'da baharat ve şifalı bitkiler üzerine ilk araştırmalar 19. yüzyılda Mektebi-i Tıbbiye-i Şahane adı altında bilimsel çalışmalarla başlamıştır. İnsanlığın tarihi boyunca çeşitli hastalıklar ortaya çıkmış ve bu hastalıklara karşı muhtelif tedavi şekilleri uygulanmıştır. İlk çağlardan beri bu tedavi şekillerinde bir çok baharat, şifalı bitki, su ve toprak gibi doğal kaynaklardan yararlanışmıştır.

Günümüzde şifalı bitkilerle çeşitli hastalıkların tedavi yöntemleri alternatif tıp olarak değer kazanmakta olup üzerinde daha da uzmanlaşılmıştır.

Lokman Hekim'in şifalı bitkilerle ölüme bile çare bulduğu bir rivayet olarak halen söylenegelmektedir.